Naslov: Bogdan Bogdanović Biblioteka Beograd, an Architect’s Library
Autori: Jelica Jovanović, Wolfgang Thaler, Vladimir Kulić
Tekstovi u knjizi: Vladimir Kulić, Dietmar Steiner, Jelica Jovanović
Fotografije: Wolfgang Thaler 2019, hardcover
Jezici: engleski / nemački, 21x17cm, 128 strana
Izdavač: fotohof edition, Salzburg

Krajem prošle godine, u decembru 2019, u Centru za kulturnu dekontaminaciju održana je promocija knjige „Bogdan Bogdanović Biblioteka Beograd“. Tom prilikom publika je imala prilike da se na kratko nađe na dva mesta u isto vreme: u CZKD-ovom Paviljonu Veljković i u beogradskom stanu Bogdana  Bogdanovića i Ksenije Anastasijević Bogdanović. Naime, u Paviljonu Veljković, slobodno lebdeći u prostoru, našla se unutrašnjost beogradskog stana Anastasijević Bogdanović, prizori koje je načinio  austrijski fotograf Volfgang Taler (Wolfgang Thaler), na podu paviljona belom trakom iscrtana je osnova stana sa skvera Slobodana Markovića 1, a usred nje sedeli su autori knjige i gosti, kako bi publici  predstavili ideju iza popisivanja biblioteke jednog arhitekte.

Bogdan Bogdanović bio je arhitekta, urbanista, pisac, profesor, pedagog, filozof, mislilac, reformator,  gradonačelnik, i još nebrojano toga, čovek sa puno identiteta koji su se svi međusobno preplitali, i mislili celinu. „Upitan nekoć da objasni svoje delo u vreme uskih specijalizacija: crtač i arhitekta, teoretičar arhitekture grada, pisac i filozof, graditelj metaforičnih građevina i alegorijskih ambijenata – Bogdan Bogdanović je odgovorio: „Pisao sam da bih umeo da gradim, gradio sam da bih umeo da pišem” (Glib i krv).

Početkom 90-ih godina XX veka, nakon otvorenog ustajanja protiv politike koja ruši, ubija i razara, Bogdanović je napustio svoj rodni grad, grad o kome je decenijama pisao, u kome je započeo svoje stvaralačke korake, pa i jedno vreme ga kao gradonačelnik vodio, i nastanio se u Beču. Tamo je nastavio da stvara, a tamo je ostala njegova zaostavština. Crteži desetine spomenika koje je podigao širom  Jugoslavije, skice koje su nastajale pre, ali i posle njihovih fizičkih otelotvorenja, dokumenta, pisma i manuskripti, pohranjeni su daleko od Beograda, u Arhitektonskom centru Beča i u Arhivu nacionalne biblioteke Austrije.

Dugo se verovalo da se u Austriji nalazi celokupna zaostavština arhitekte Bogdana Bogdanovića. Međutim, u stanu u Beogradu je ostao treći, jednako dragoceni deo zaostavštine,  Bogdanovićeva lična biblioteka, za kojom je žalio od prvog dana egzila sve do kraja svog života. Nakon neuspelih pokušaja za formiranje legata ili fondacije koja bi sačuvala zaostavštinu u Beogradu, biblioteka se i dalje nalazi u praznom stanu na Skveru Slobodana Markovića 1, zajedno sa preostalim projektima i
ličnim predmetima.

Na inicijativu Jelice Jovanović i Vladimira Kulića, u aprilu 2018. grupa od
sedam ‘bibliotekarki’ – arhitektica i istoričarki umetnosti, ulazi u biblioteku i popisuje je. U stopu ih prati fotograf Volfgang Taler, koji beleži kako se ova biblioteka koristi možda po poslednji put u svom originalnom obliku. Rezultat ovog poduhvata koji je podrazumevao popisivanje preko 3,500 naslova je
knjiga “Bogdan Bogdanović Biblioteka Beograd. Biblioteka arhitekte”.

Knjiga o knjigama, i to, da stvar bude neobičnija, knjiga o knjigama jednog arhitekte, na 128 strana donosi izbor od 350 knjiga, prikazan kroz fotografije naslovnica i kratke opise izabranih dela.

Takođe, u knjizi su publikovani i tekstovi Ditmara Štajnera, Vladimira Kulića i Jelice Jovanović, kao i fotografije Volfganga Talera. Rezulat istraživanja i rada na knjizi je i detaljni popis biblioteke i digitalizovana zbirka planova i dokumenata, kao jedan korak ka očuvanju zaostavštine Bogdana Bogdanovića u Beogradu.

Knjiga „Bogdan Bogdanović Biblioteka Beograd“ počinje rečima autorke
Jelice Jovanović (na engleskom ili nemačkom jeziku) da se biblioteka Bogdana Bogdanovića može opisati i kao antibiblioteka – ne zbirka već pročitanih knjiga koje nikada neće biti ponovo
otvorene, već repozitorijum znanja koji tek treba da bude otkriven. U tome takođe leži vrednost knjige koja predstavlja (anti)biblioteku, uz kritičke tekstove koji približavaju život i delo značajnog jugoslovenskog stvaraoca i mislioca, i umetničke fotografije ambijenta u kome je biblioteka pohranjena i procesa njenog popisivanja. Knjiga o knjigama jednog stvaraoca i mislioca nije samo prozor u  njegova/njena interesovanja, već ulaz u čitav lavirint inspiracija, ličnih poznanstava, vremenskih  poveznica, profesionalnih povezivanja i znanja kao nepreglednih nanosa slojeva.

Dugo se verovalo da se u Austriji nalazi celokupna zaostavština arhitekte Bogdana Bogdanovića. Međutim, u stanu u Beogradu je ostao treći, jednako dragoceni deo zaostavštine, Bogdanovićeva lična biblioteka, za kojom je žalio od prvog dana egzila sve do kraja svog života.

S obzirom na tešku ili često nepostojeću dostupnost arhivske građe na polju arhitekture i urbanizma kod nas, knjiga o biblioteci arhitekte predstavlja važan iskorak ne samo zbog načina na koji je priređena – a  to je u potpunosti na ličnu inicijativu pojedinaca, gde je čak i značajan deo sredstava prikupljen kroz crowdfunding kampanju – već upravo zato što je usmerena na pisanu reč koja čini integralni deo  arhitektonskog stvaralaštva. Knjiga „Bogdan Bodganović Biblioteka Beograd“ važan je prilog i
arhitektonskom i urbanističkom stvaralaštvu, kroz mišljenje celine.